نکات ایمی در جایگاه های سوخت

ایمنی در جایگاه‌های عرضه سوخت یکی از مسائل بسیار مهم و حیاتی است که رعایت دقیق آن می‌تواند از بروز بسیاری از حوادث ناگوار، به‌ویژه آتش‌سوزی و انفجار، جلوگیری کند. دکتر محمدرضا مرشددوست، معاون آموزش دانشکده آتش‌نشانی تهران، با تاکید بر رعایت اصول ایمنی در این محیط‌ها، بر اهمیت پایبندی به مقررات و استانداردهای مشخص‌شده در آیین‌نامه‌های قانونی تأکید ویژه دارد.

مرشددوست جایگاه‌های سوخت را به سه بخش اصلی تقسیم می‌کند:

1. ساختمان و حریم جایگاه: این بخش شامل تمامی سازه‌ها و محوطه‌ای است که جایگاه سوخت در آن واقع شده. رعایت فاصله‌های استاندارد میان مخازن، پمپ‌ها و محل تردد یا توقف خودروها، نصب تجهیزات اعلام و اطفای حریق و استفاده از مصالح مقاوم در برابر آتش، همه از الزاماتی هستند که ایمنی ساختمان جایگاه را تأمین می‌کنند.

2. متصدیان و کارکنان: افرادی که در پمپ بنزین یا جایگاه‌های CNG فعالیت دارند، باید از لحاظ آموزش، مهارت و صلاحیت حرفه‌ای مورد تایید قرار گرفته باشند. در آیین‌نامه ایمنی، کارکنان به دو دسته مجرب و مجاز تقسیم می‌شوند؛ متصدیان مجرب افرادی با تجربه و دانش کافی هستند که سابقه‌ عملی مناسب دارند، و کارگران مجاز نیز کسانی‌اند که علاوه بر این ویژگی‌ها، مجوز رسمی و کتبی از مراجع معتبر دارند. حضور افراد فاقد صلاحیت می‌تواند روند امدادرسانی و اطفای حریق را در صورت بروز حادثه مختل کند و حتی موجب تشدید خسارات شود.

3. رانندگان و سرنشینان خودروها: بخش قابل توجهی از مسئولیت ایمنی جایگاه بر عهده رانندگان و سرنشینان خودروهاست. طبق ماده ۸۳ آیین‌نامه ایمنی جایگاه‌های سوخت، پیش از آغاز عملیات سوخت‌گیری، تمامی سرنشینان خودرو باید از وسیله نقلیه پیاده شوند و در محل اختصاص‌یافته مستقر گردند تا در صورت بروز مشکل، فرآیند تخلیه خودروها با حداقل ریسک انجام شود.

علائم هشدار و اطلاع‌رسانی:

یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه نصب علائم هشدار واضع و قابل رویت در ابتدای ورودی، اطراف پمپ‌ها و سایر نقاط حساس است. این علائم شامل هشدارهای ممنوعیت سیگار کشیدن، ممنوعیت استفاده از تلفن همراه، دستورالعمل‌های ورود و خروج و راهنمای سوخت‌گیری هستند. فقدان یا نصب نامناسب این علائم، که متاسفانه در بسیاری از جایگاه‌های مناطق غیرشهری مشاهده می‌شود، می‌تواند خطر بروز حوادث را به‌مراتب بیشتر کند. استفاده از تلفن همراه و روشن بودن موتور خودرو در حین سوخت‌گیری، دو عامل اصلی به شمار می‌روند که وقوع حوادث را افزایش می‌دهند؛ به همین دلیل تاکید بر اطلاع‌رسانی دقیق بسیار حائز اهمیت است.

آمادگی برای شرایط اضطراری:

بر اساس الزامات قانونی، کارفرما و مدیران جایگاه‌های سوخت باید برای مواقع اضطراری مانند آتش‌سوزی، انفجار یا نشت سوخت برنامه عملیاتی داشته باشند. استفاده از خاموش‌کننده‌های دستی نیازمند آموزش و تمرین عملی منظم برای تمام کارکنان است، زیرا عملکرد درست یا نادرست این تجهیزات می‌تواند تعیین‌کننده سرنوشت حادثه باشد. همچنین باید از پیش برای خروج سریع خودروها و ایمن‌سازی محل، تدابیر مناسبی برنامه‌ریزی شده باشد تا در هنگام وقوع حادثه مسئولان جایگاه سردرگم نباشند.

سوخت‌گیری صحیح و جلوگیری از تخلفات:

بر طبق مقررات، سوخت مایع باید مستقیماً وارد باک خودرو شود و به هیچ عنوان اجازه عرضه سوخت در ظروف، بطری و دبه داده نمی‌شود. برخی افراد، به‌ویژه راکبان موتورسیکلت یا کسانی که می‌خواهند سوخت را برای مقاصد دیگر ذخیره‌ کنند، ممکن است تقاضای دریافت بنزین یا گازوئیل در بطری یا ظرف داشته باشند که این کار کاملاً ممنوع و بسیار خطرناک است. متصدیان جایگاه باید با دقت و قاطعیت از وقوع این تخلفات جلوگیری کنند.

تجهیزات ایمنی پمپ‌ها:

نازل دستگاه توزیع سوخت نیز باید وضعیت سالم و استاندارد داشته باشد و مجهز به سیستم قطع‌کن خودکار باشد. این سیستم بلافاصله بعد از پر شدن باک، جریان سوخت را قطع می‌کند و از سرریز و نشت بنزین که می‌تواند به حادثه منتج شود، پیشگیری به‌عمل می‌آورد.

سخن پایانی:

در مجموع، رعایت تمامی این نکات که شامل آموزش کارکنان، نصب کامل علائم هشدار، نظارت کارفرما و متصدیان مجرب، پیروی رانندگان از دستورالعمل‌ها و آماده بودن جایگاه برای شرایط اضطراری است، نقش بسیار مهمی در حفظ جان افراد و پیشگیری از خسارات مالی دارد. هر گونه سهل‌انگاری در اجرای موارد مذکور می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری را برای افراد و اموال به همراه داشته باشد.