هوای تازه برای شهرها؛ امید به زمستانی پاک و بیمازوت
📰 گزارش ویژه: آیا زمستانی بدون مازوت در پیش است؟
گزارش: تحریریه انرژی و محیط زیست
بهمحض آنکه نخستین موج سرمای پاییزی از راه میرسد، بوی سوختن مازوت دوباره در گوش مردم و مدیران تداعی میشود؛ سوختی ارزان اما آلاینده که سالها بهعنوان راه فرار از کمبود گاز در نیروگاهها و صنایع معرفی شده بود. با این حال، امسال برای نخستینبار، امید قابلتوجهی وجود دارد که ایران بتواند زمستان را بدون مازوتسوزی گسترده پشتسر بگذارد — امیدی که بر پایه چند تحول مهم در بخش انرژی و سیاستهای زیستمحیطی بنا شده است.
🔹 گازی که قرار است جای مازوت بنشیند
بر پایه گزارش رسمی شرکت ملی گاز ایران، ظرفیت تولید روزانه گاز کشور از مرز ۱۰۰۰ میلیون مترمکعب عبور کرده است. با تکمیل فازهای باقیمانده پارس جنوبی و احداث خطوط جدید انتقال به شمال و شمالغرب، بخش قابلتوجهی از این گاز امسال مستقیماً به نیروگاهها تزریق خواهد شد.
مهندس «مجتبی خضری»، مدیر دیسپچینگ شرکت گاز، در گفتوگوی اختصاصی با خبرنگار ما میگوید:
«اگر بتوانیم فقط پنج درصد از مصرف خانگی را در پیک زمستان کاهش دهیم، هیچ نیروگاهی مجبور به استفاده از مازوت نخواهد شد. عدد کوچکی است، اما تأثیرش فوقالعاده است.»
🔹 تجربه تلخ سالهای گذشته
سالهای ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ تنها با بخشی از مازوتسوزی، شاخص آلودگی هوای تهران، اراک و اصفهان در برخی روزها از مرز ۲۰۰ واحد عبور کرد. ذرات معلق ریزتر از ۲.۵ میکرون مثل بخار سیاه بر فراز شهرها مینشستند و مدارس و ادارات یکییکی تعطیل میشدند.
در آن روزها، مدیران نیروگاهی میگفتند: «گاز نیست، ناچاریم». اما امسال دیگر بهانهای از این دست پذیرفتنی نیست.
🔹 سیاستهای جدید برای قطع وابستگی به مازوت
وزارت نفت از تابستان امسال طرحی را با عنوان «سوخت جایگزین پاک» اجرا کرده است. در این طرح، نیروگاههای بزرگ باید پیش از آغاز آبانماه سوخت دوم خود را – شامل گاز طبیعی فشرده یا LNG – در مخازن ذخیره آماده کرده باشند.
دکتر «مهدی قنبری»، کارشناس انرژیهای پاک، در تحلیل خود میگوید:
«رویکرد دولت در سال جاری واقعبینانهتر از گذشته است. تمرکز فقط بر تولید نیست، بلکه بر مدیریت مصرف و بازده نیروگاهها هم تأکید شده است.»
🔹 تهدیدی که هنوز پابرجاست
اما همه چیز به همین سادگی نیست. واقعیت این است که هرچند ظرفیت تولید گاز افزایش یافته، سرمای زودرس، مصرف غیرمنطقی در بخش خانگی و افت فشار گاز در شبکه مناطق سردسیر همچنان سه عامل اصلی خطر بازگشت مازوت محسوب میشوند.
کارشناسان میگویند اگر مدیریت مصرف بهویژه در ساعات پیک انجام نشود، احتمال بازگشت محدود مازوت به نیروگاههای مناطق مرکزی همچنان وجود دارد.
🔹 صدای محیطزیست
سازمان حفاظت محیطزیست نیز در ماههای اخیر بارها هشدار داده است که مازوتسوزی حتی بهصورت محدود، ناقض دستورالعملهای ملی کیفیت هوا است.
«علی سلاجقه»، رئیس این سازمان، تأکید کرده است:
«جامعه دیگر تحمل تکرار تجربه زمستانهای خاکستری را ندارد. همکاری مردم در صرفهجویی گاز، مساوی است با نجات ریههای شهر.»
🔹 امید به زمستانی متفاوت
حالا که روزهای سرد از راه میرسند، بهنظر میرسد کشور در آستانه یک آزمون بزرگ قرار دارد؛ آزمون اینکه آیا میتواند تعادل بین انرژی و محیطزیست را حفظ کند. کارشناسان میگویند اگر برنامههای امسال طبق پیشبینی پیش برود، زمستان ۱۴۰۴ میتواند نقطه آغاز پایان دوران مازوت در ایران باشد.
جمعبندی:
ایران، در مسیر گذار از سوختهای آلاینده به انرژی پاک، درست در آستانه یک نقطه عطف ایستاده است. «زمستان بدون مازوت» اگر امسال محقق شود، نه تنها یک موفقیت فنی، بلکه نشانهای از بلوغ مدیریتی و زیستمحیطی کشور خواهد بود — زمستانی که نفس میکشد، نه میسوزد.
نویسنده:شرکت مهندسی دیباگستران صنعت
