نبرد فرسایشی با شعلهها در دل کوهستان الیت؛ خاکی که میلیونها سال برای زایشش زمان صرف شده، در معرض نابودی است
آتشسوزی وسیع در جنگلهای “الیت” شهرستان چالوس، که از یازدهم آبانماه آغاز شده، همچنان در حال گسترش است؛ منطقهای سنگی، صخرهای و صعبالعبور که اکنون تبدیل به میدان نبردی میان طبیعت و انسان شده است.
معاون سازمان حفاظت محیط زیست مازندران، علیاکبر یدالهی، با تأکید بر شدت بحران، هشدار داده است: «خاک این مناطق که میلیونها سال طول کشیده تا شکل بگیرد، با تداوم این آتشسوزی در معرض نابودی کامل است.»
🔥 آتش در دل صخرهها، دشمنی پنهان و سختجان
منطقه الیت به دلیل توپوگرافی تند، پوشش متراکم درختان بلوط و انبوه برگهای خشک – به ضخامت بیش از ۱۵ سانتیمتر – زمینهساز شعلهور شدن تدریجی آتش شده است. یدالهی توضیح میدهد:
«در این نوع آتشسوزیها، شعلهها به درون کندهها نفوذ میکنند و پس از چند ساعت خاموشی ظاهری، با وزش نسیمی تازه، دوباره زبانه میکشند.»
ماموریتهای هوایی نیز بیثمر ماندهاند. هلیکوپتر اعزامی برای اطفای حریق به دلیل وزش شدید باد نتوانسته عملیات را کامل کند و آتش همچنان به آرامی در لایههای زیرین جنگل میسوزد.
💧 انتقال آب با قاطر؛ مقابله سنتی با بحران مدرن
نبود جاده و محدودیت منابع آب، نیروهای امدادی را ناگزیر کرده تا با شیوههای ابتدایی آب را حمل کنند؛ هر قاطر ۴ مخزن ۲۰ لیتری را از پاییندست تا نیمه راه میبرد، سپس محیطبانان و داوطلبان محلی با دبههای آب به سمت کانون آتش حرکت میکنند.
به گفته یدالهی، تنها چشمه فعال منطقه، «دراکینگ» است و سایر چشمهها خشک شدهاند.
🚑 بسیج نیروهای استان و محدودیت تجهیزات
برای پشتیبانی از عملیات، از شهرستانهای جویبار، بابل، آمل، رامسر و تنکابن نیروهایی اعزام شدهاند. با این حال، نگرانی از خالی شدن مناطق حفاظتشده دیگر مانع از تمرکز کامل نیروها در الیت شده است.
یدالهی در ادامه از نیاز اضطراری به تجهیزات تخصصی اطفای حریق سخن گفته و یادآور شده: «هزینه نصب هر دکل مجهز به دوربین حرارتی حدود چهار میلیارد تومان است؛ چنین فناوریهایی برای پوشش کامل مناطق کوهستانی مانند الیت فعلاً دسترسیناپذیرند.»
🚒 پایگاههای محلی؛ طرحی برای مقابله پایدار
سازمان حفاظت محیط زیست مازندران در همکاری با دهیاران و شوراهای محلی در حال طراحی پایگاههای اطفای حریق کوهستانی است؛ هدف این پایگاهها، واکنش سریع با مشارکت مستقیم مردم و کوهنوردان محلی است.
امسال ۸۵ دستگاه «فلک» و ده دستگاه دمنده در سطح استان توزیع شده و وعده داده شده که پنج واحد از تجهیزات اصلی به همراه آموزش نیروها در اختیار روستاهای «الیت» و «دلیر» قرار گیرد.
با توجه به گستردگی مناطق جنگلی، برای پوشش مؤثر مازندران حداقل ۲۰۰ پایگاه محوری نیاز است؛ بودجه مورد نیاز برای تحقق این هدف، بالغ بر ۱۰۰ میلیارد تومان تخمین زده میشود.
🌱 خاک؛ میراث میلیونساله در خطر
یدالهی با تأکید بر نقش حیاتی خاک در حفظ چرخه اکوسیستم میگوید:
«در ارتفاعات صخرهای مانند الیت، تشکیل یک سانتیمتر خاک هزاران سال زمان میبرد. اگر این خاک از بین برود، احیای طبیعی جنگل تقریباً ناممکن میشود.»
وی نمونهای از احیای موفق جنگل پس از حریق در “پناهگاه دودانگه” را یادآور شد، اما تاکید کرد: در ارتفاعات سنگی، شرایط کاملاً متفاوت است و هرگونه تخریب میتواند چهره جنگل را برای همیشه دگرگون کند.
🌳 تغییر چهره اکولوژیک جنگلها
یکی از تهدیدهای بلندمدت پس از آتشسوزی، تغییر ترکیب گونههای گیاهی است. یدالهی هشدار داد: «گونههایی که مقاومت بیشتری در برابر گرما دارند، جایگزین درختان بومی خواهند شد و این یعنی از بین رفتن هویت جنگل.»
🛠 افق پیشرو؛ مسیر به سمت تابآوری
امسال نخستین پایگاه رسمی اطفای حریق سازمان محیط زیست در پناهگاه میانکاله راهاندازی شده است — گامی اولیه برای ساخت شبکهای از پایگاههای مجهز که بتوانند پاسخ سریع و هماهنگ به حوادث زیستمحیطی ارائه دهند.
هدف نهایی، استقرار حداقل یک پایگاه در هر منطقه تحت مدیریت سازمان در سراسر مازندران است، تا پاسخی علمی و عملی برای بحرانهای طبیعی همچون آتشسوزی دهد.
یادداشت پایانی: آتش در الیت تنها شعلهای نیست که جنگل را میسوزاند؛ نمادی از چالش دیرپای میان طبیعت خسته و امکانات محدود انسانی است. نجات این خاک، یعنی حفظ آیندهای که میلیونها سال برای تولدش صرف شده است.
نقل از :ایلنا
