🔴 زنگ خطر ایمنی در دانشگاهها؛ آتشسوزی یک دستگاه غیراستاندارد در شریف
یک آتشسوزی محدود در آزمایشگاه حفاری دانشگاه صنعتی شریف بار دیگر ضعف ایمنی تجهیزات آزمایشگاهی و کمبود بودجه در دانشگاهها را به صدر هشدارهای کارشناسان آورد؛ حادثهای که اگر اقدامات پیشگیرانه انجام نشده بود، میتوانست به فاجعهای گسترده تبدیل شود.
به گزارش خبرنگار مهر، در روزهای اخیر یکی از تجهیزات آزمایشگاه حفاری دانشکده مهندسی شیمی و نفت دانشگاه صنعتی شریف، در غیاب اعضای آزمایشگاه دچار حریق شد. این آتشسوزی با فعال شدن بهموقع سیستم اعلام حریق شناسایی شد و اعضای کادر آزمایشگاه و دانشجویان حاضر توانستند با استفاده از کپسولهای اطفای حریق، آن را در همان مراحل اولیه مهار کنند.
هرچند این حادثه خسارت جانی در پی نداشت، اما تکرار چنین وقایعی در مراکز آموزش عالی کشور، بار دیگر ضرورت بازنگری جدی در ایمنی تجهیزات، زیرساختها و فرآیندهای نظارتی دانشگاهها را برجسته کرده است.
سابقه حوادث مشابه؛ زنجیرهای از هشدارها
آتشسوزی در آزمایشگاه حفاری شریف، حادثهای منفرد نیست. در آذرماه ۱۴۰۱ آزمایشگاه تحقیقات معدنی دانشکده شیمی دانشگاه صنعتی اصفهان دچار حریق شد که به جانباختن یک دانشجوی دکتری انجامید. اردیبهشت ۱۴۰۲ نیز آزمایشگاه مهندسی خاک دانشکده عمران دانشگاه شریف طعمه آتش شد و خسارتی بین ۸ تا ۱۰ میلیون دلار به جا گذاشت. اسفندماه ۱۴۰۳ نیز آتشسوزی در یکی از خوابگاههای دانشجویی ایلام، جان ۲۰ دانشجو را به خطر انداخت.
همین حوادث باعث شد دانشگاه صنعتی شریف پس از وقایع ناگوار سال ۱۴۰۱، «مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE)» را راهاندازی کند؛ مدیریتی که مستقیماً زیر نظر رئیس دانشگاه فعالیت میکند.
آتشسوزی از کجا آغاز شد؟
بهمن حاجی، مدیر HSE دانشگاه صنعتی شریف، در گفتوگو با خبرنگار مهر، جزئیات این آتشسوزی را تشریح کرد و گفت:
«دستگاهی در آزمایشگاه حفاری با عنوان Wheel Test یا تست چرخ وجود دارد که برای بررسی نمونههای نفتی و فرآوردههای نفتی به کار میرود. این دستگاه باید دمایی در حدود ۷۰ درجه سانتیگراد داشته باشد که توسط المنت حرارتی تأمین میشود.»
به گفته وی، در این دستگاه المنت حرارتی در کف تعبیه شده بود و نشت یکی از نمونههای نفتی باعث ریختن ماده قابل اشتعال روی المنت و در نهایت وقوع حریق شد.
تجهیز غیراستاندارد؛ ریشه اصلی حادثه
مدیر HSE دانشگاه شریف با صراحت تأکید کرد:
«دستگاهی که باعث آتشسوزی شد، استاندارد نبوده است. در چنین تجهیزاتی، المنت نباید در کف دستگاه قرار گیرد. طراحی صحیح ایجاب میکند که منبع حرارت در سقف یا دیوارهها تعبیه شود؛ مشابه آنچه در دستگاههایی مانند مایکروویو دیده میشود.»
وی افزود:
«نشتی نمونه در دستگاههایی با المنت کفدار، عملاً یک خطر بالقوه دائمی برای اشتعال ایجاد میکند.»
حاجی با اشاره به ساخت این دستگاه اعلام کرد:
«بر اساس بررسیهای انجامشده، بهنظر میرسد این تجهیز دستساز و ساخت داخل بوده و طراحی آن با استانداردهای ایمنی همخوانی نداشته است.»
پیشگیری مؤثر؛ عاملی برای مهار سریع حریق
مدیر HSE دانشگاه شریف با اشاره به اقدامات ایمنسازی انجامشده در دانشگاه گفت:
«سیستم اعلام حریق ساختمان دو ماه پیش از حادثه بهطور کامل سرویس شده بود و عملکرد آن در این اتفاق کاملاً صحیح بود. همچنین کپسولهای اطفای حریق از نوع پودر و گاز و CO₂ بهموقع در دسترس بود و کارکنان آموزشهای لازم را دیده بودند؛ به همین دلیل آتش در همان دقایق اولیه مهار شد.»
وی افزود: تعویض سقف آزمایشگاه با تایلهای گچی غیرقابل اشتعال نیز نقش مهمی در جلوگیری از گسترش آتش داشته است؛ موضوعی که در حادثه پیشین دانشکده عمران شریف، به دلیل وجود پشم شیشه در سقف، رعایت نشده بود و موجب توسعه آتشسوزی شده بود.
نوسازی زیرساختها برای جلوگیری از تکرار حوادث
حاجی با اشاره به برنامههای ایمنسازی دانشگاه گفت:
«در حال حاضر سقف ساختمانهای دانشگاه با تایلهای گچی جایگزین میشود و سیستم روشنایی نیز از مهتابیهای دارای ترانس به چراغهای LED تغییر میکند تا خطراتی از این دست تکرار نشود.»
ارزیابی ریسک در انتظار تأمین منابع مالی
مدیر HSE دانشگاه شریف درباره وجود احتمالی دیگر تجهیزات غیراستاندارد در دانشگاه توضیح داد:
«از سال گذشته برنامه ارزیابی جامع ریسک تدوین شده و قرار است با یک شرکت مشاور تخصصی قرارداد منعقد شود. شرکت انتخاب شده اما اجرای طرح منوط به تأمین منابع مالی است.»
به گفته وی، ارزیابی خطرات با اولویت دانشکده برق آغاز میشود و سپس به کل دانشگاه تعمیم خواهد یافت؛ فرآیندی که بهدلیل وسعت و تنوع فعالیتهای دانشگاه، بین دو تا سه سال زمان میبرد.
خلأ جدی مدیریت ایمنی در دانشگاههای کشور
حاجی با انتقاد از وضعیت ایمنی در سایر دانشگاهها گفت:
«در اغلب دانشگاههای کشور، مدیریت HSE بهصورت ساختاری و اجرایی وجود ندارد و اغلب به کمیتههایی محدود شده که صرفاً جنبه نظارتی دارند و توان اجرا ندارند.»
وی تأکید کرد:
«دانشگاه صنعتی شریف تنها دانشگاهی است که مدیریت HSE را بهصورت مستقل راهاندازی کرده، در حالیکه نبود چنین ساختاری در وزارت علوم و دانشگاهها، یکی از عوامل ضعف جدی در حوزه ایمنی است.»
کمبود بودجه؛ ریشه مشترک حوادث مخرب
مدیر HSE دانشگاه شریف در پایان با اشاره به چالش اصلی ایمنی گفت:
«در حوزه ایمنی، همواره کمترین بودجه اختصاص داده میشود. این در حالی است که هر هزینهای در ایمنی، از بروز خسارتهایی جلوگیری میکند که چندین برابر آن هزینه خواهد بود.»
به گفته وی، بسیاری از برنامههای HSE به دلیل محدودیت مالی، تنها بهصورت حداقلی اجرا میشود و همین مسئله زمینهساز تکرار حوادث است.
از دانشگاه تا فاجعههای ملی
به گزارش مهر، تجربه حوادث بزرگی همچون ریزش ساختمان پلاسکو و انفجار بندر شهید رجایی نشان میدهد که بیتوجهی به الزامات ایمنی، میتواند خسارتهای جبرانناپذیر به دنبال داشته باشد.
هرچند آتشسوزی اخیر در دانشگاه شریف بدون تلفات مهار شد، اما کارشناسان هشدار میدهند اگر سرمایهگذاری در حوزه ایمنی جدی گرفته نشود، فاجعه بعدی ممکن است اینبار مهارشدنی نباشد.
- منبع: خبرگزاری مهر
- نویسنده: دیباگستران صنعت
- 1404/09/22
