ژنو – ۱۶ مهر ۱۴۰۴ (۸ اکتبر ۲۰۲۵)

سازمان جهانی بهداشت در تازه‌ترین گزارش خود از انتشار مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های جدید درباره‌ی سل و سوءتغذیه خبر داد؛ اقدامی که بخشی از «ماژول ششم دستورالعمل‌های تجمیعی سل» این نهاد با محوریت سل و بیماری‌های همراه به شمار می‌رود.

در این گزارش تأکید شده است که سوءتغذیه یکی از مهم‌ترین عوامل تشدید شیوع سل در جهان به‌ویژه در کشورهای با درآمد متوسط و پایین از جمله ایران است. کمبود مواد غذایی مغذی و ناامنی غذایی خانوار باعث افزایش آسیب‌پذیری در برابر بیماری، کاهش اثربخشی درمان و افزایش مرگ‌ومیرهای قابل پیشگیری می‌شود.

تغذیه؛ رکن فراموش‌شده در مهار سل

بر اساس اصول جدید سازمان جهانی بهداشت، کشورها باید ارزیابی، مشاوره و حمایت‌های تغذیه‌ای را در قالب مراقبت‌های جامع سل برای بیماران و اعضای خانواده آنان در اولویت قرار دهند.

این رویکرد شامل:

• ارزیابی وضعیت تغذیه و ارائه مشاوره تخصصی به تمام افراد مبتلا به سل و اعضای خانواده‌شان؛
• افزودن مداخلات تغذیه‌ای هدفمند برای بیماران دچار سوءتغذیه در همه گروه‌های سنی و حتی زنان باردار؛
• و تأمین بسته‌های غذایی حمایتی برای خانواده‌های بیماران در مناطق محروم و دارای ناامنی غذایی است.

توصیه سوم بر مبنای یافته‌های مطالعه‌ی بین‌المللی “RATIONS” طراحی شده است؛ پژوهشی که نشان داد بهبود تغذیه‌ای خانوارهای در معرض خطر، احتمال ابتلا به سل را به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد.

سل، چهره نابرابری سلامت

دکتر ترزا کاسایوا، مدیر بخش HIV، سل و بیماری‌های عفونی WHO، در این باره گفت:

«سل از نابرابری تغذیه می‌زید؛ و برای پایان دادن به آن باید به سوءتغذیه و ناامنی غذایی در سطح خانوار پاسخ دهیم. ادغام تغذیه در مراقبت‌های جامع سل، حلقه گمشده‌ای است که می‌تواند چرخهٔ فقر و بیماری را در بسیاری از کشورها از جمله ایران بشکند.»

پیامدها برای ایران

در ایران، هرچند میزان بروز سل طی دههٔ اخیر کاهش یافته است، اما ناامنی غذایی در برخی استان‌ها و شیوع سوءتغذیه در میان خانوارهای کم‌درآمد می‌تواند از عوامل بازگشت این بیماری باشد. کارشناسان بهداشت تأکید دارند که ادغام حمایت تغذیه‌ای در مراکز تشخیص و درمان سل کشور، گامی مؤثر در جهت تقویت موفقیت درمان و پیشگیری از موارد جدید خواهد بود.

به گفتهٔ متخصصان ایرانی حوزهٔ سل، اجرای دستورالعمل‌های جدید WHO می‌تواند با همکاری وزارت بهداشت، کمیته ملی سل، سازمان‌های حمایتی و نهادهای خیریه فعال در حوزه تغذیه به شکل مؤثری در کشور به اجرا درآید.

گام بعدی: راهنمای عملی برای کشورها

سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که دستورالعمل تازه با یک کتابچه اجرایی (Operational Handbook) همراه خواهد بود تا دولت‌ها را در پیاده‌سازی سیاست‌های تغذیه‌ای در چارچوب برنامه‌های مقابله با سل یاری کند.

این دستورالعمل‌ها همچنین جایگزین نسخه پیشین WHO در زمینه «مراقبت و حمایت تغذیه‌ای بیماران مبتلا به سل» شده و دایره آن از موارد مرتبط با HIV فراتر رفته است.

این گزارش در حالی منتشر می‌شود که سازمان بهداشت جهانی از تمام کارشناسان، پژوهشگران، نهادهای مردمی، و سازمان‌های مالی حامی حوزه سل به‌دلیل مشارکت در تدوین این دستورالعمل‌ها قدردانی کرده است.

نسخه کامل راهنما به‌زودی در سکوی اشتراک دانش سل سازمان جهانی بهداشت (WHO TB Knowledge Sharing Platform) در دسترس کشورها و مراکز بهداشتی قرار خواهد گرفت.

ترجمه از:شرکت مهندسی دیباگستران صنعت