پیشرفت جهانی در کنترل سل؛ هشدار سازمان جهانی بهداشت نسبت به چالش‌های مالی / ایران خواستار تقویت حمایت داخلی و پژوهشی شد
تهران – ۲۴ آبان ۱۴۰۴ (۱۲ نوامبر ۲۰۲۵): گزارش جدید سازمان جهانی بهداشت (WHO) اعلام می‌کند که ادامهٔ روند کاهش شیوع و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری سل در سطح جهانی با خطر بازگشت مواجه است، زیرا چالش‌های مالی و نابرابری در دسترسی به خدمات درمانی و حمایتی می‌تواند دستاوردهای چند سال اخیر را تهدید کند.
بر اساس گزارش جهانی سل ۲۰۲۵، این بیماری همچنان یکی از مرگ‌بارترین عفونت‌های انسانی است؛ به‌گونه‌ای که در سال گذشته بیش از ۱.۲ میلیون نفر در جهان بر اثر آن جان باختند و حدود ۱۰.۷ میلیون نفر به سل مبتلا شدند. همه‌گیری کووید–۱۹ موجب اختلال جدی در برنامه‌های تشخیص و درمان سل شد، اما خدمات سلامت در بسیاری از کشورها به‌تدریج در حال بازیابی است.
کاهش ابتلا در سطح جهانی، اما تمرکز بالای موارد در چند کشور
در فاصله سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۴، نرخ جهانی ابتلا به سل تقریباً ۲ درصد کاهش یافته و مرگ‌ومیر نیز ۳ درصد افت داشته است. با این حال، عمده موارد ابتلا — حدود ۸۷ درصد بیماران — در ۳۰ کشور متمرکز است. هشت کشور از جمله هند، اندونزی، فیلیپین، چین، پاکستان، نیجریه، کنگو و بنگلادش مسئول بیش از دوسوم موارد جهانی هستند.
سازمان جهانی بهداشت ضمن اشاره به این موضوع، از دولت‌ها خواسته است تا در کشورهایی که بار بیماری بالاست، بودجه‌های پیشگیری، تشخیص و درمان را افزایش دهند تا مسیر ریشه‌کنی سل تا سال ۲۰۳۰ سریع‌تر شود.
وضعیت ایران و چشم‌انداز منطقه‌ای
به گفته دکتر تِدروس آدهانوم، مدیرکل سازمان جهانی بهداشت، «سل با وجود امکان پیشگیری و درمان، هنوز جان بیش از یک‌میلیون نفر را می‌گیرد و این غیرقابل‌پذیرش است.»
در همین چارچوب، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران نیز در واکنش به گزارش WHO اعلام کرد که کشورمان طی یک دهه اخیر توانسته با پوشش گسترده خدمات مراقبتی و درمانی، میزان ابتلا و مرگ‌ومیر سل را به‌طور محسوس کاهش دهد.
بر اساس آمار ملی، ایران با اجرای برنامه «کنترل سل و مراقبت فراگیر بیماران مقاوم به دارو» و راه‌اندازی آزمایشگاه‌های تشخیص سریع مولکولی در دانشگاه‌های علوم پزشکی، موفق شده است به یکی از کشورهای دارای روند کاهشی پایدار در منطقه تبدیل شود؛ با وجود این، کارشناسان هشدار می‌دهند تداوم این مسیر نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتر در پژوهش‌های دارویی و واکسن سل است.
بحران جهانی بودجه و تأثیر آن بر پژوهش
در سطح جهان، میزان بودجه اختصاص‌یافته به مبارزه با سل از سال ۲۰۲۰ به بعد در حدود ۵.۹ میلیارد دلار باقی مانده است — در حالی‌که هدف تعیین‌شده برای سال ۲۰۲۷، ۲۲ میلیارد دلار است. مدل‌های آماری نشان می‌دهد اگر روند کاهش کمک‌های بین‌المللی از سال ۲۰۲۵ ادامه یابد، احتمال وقوع ۲ میلیون مرگ اضافی و ابتلای ۱۰ میلیون نفر دیگر بین سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۵ وجود دارد.
در حوزه تحقیقاتی نیز سرمایه‌گذاری‌ها به رقم ۱.۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ رسیده که تنها ۲۴ درصد هدف جهانی را پوشش می‌دهد. در حال حاضر، ده‌ها طرح جهانی برای توسعه داروها، تست‌های تشخیصی و واکسن‌های جدید سل در مرحله کارآزمایی قرار دارد.
نگاه ایران به آینده کنترل سل
دکتر تِرِزا کاساِوا، مدیر بخش بیماری‌های عفونی WHO، تأکید کرده است:
«جهان در نقطه‌ای تعیین‌کننده در نبرد با سل قرار دارد. چنانچه دولت‌ها بودجه‌های سلامت عمومی و پژوهش را حفظ نکنند، دستاوردهای فعلی از بین خواهد رفت.»
در همین ارتباط، معاونت بهداشت ایران نیز اعلام کرده است که کشور با تکیه بر نیروهای تخصصی، شبکه آزمایشگاهی و حمایت‌های بخش دارویی داخلی، قادر است در مسیر «راهبرد جهانی پایان سل» تا سال ۲۰۳۰ در سطح منطقه شرق مدیترانه نقش پیشرو ایفا کند.
جمع‌بندی:
سل هنوز تهدیدی جدی برای سلامت عمومی است و نیاز به استمرار بودجه، تعهد سیاسی و مشارکت بین‌المللی دارد. ایران با وجود پیشرفت چشمگیر در پوشش درمان و تشخیص، خواستار افزایش سرمایه‌گذاری در پژوهش‌های دارویی و واکسن سل و تقویت همکاری‌های علمی با سازمان جهانی بهداشت است تا گامی مؤثرتر در مسیر پایان این بیماری برداشته شود.
ترجمه از :شرکت مهندسی دیباگستران صنعت
