سازمان بهداشت جهانی (WHO) در جدیدترین گزارش آمار سلامت جهانی خود در سال ۲۰۲۵، نسبت به تأثیرات عمیق همه‌گیری کووید-۱۹ بر شاخص‌های کلیدی سلامت جهانی هشدار داد. این گزارش نشان می‌دهد که همه‌گیری کووید-۱۹ منجر به کاهش چشمگیر امید به زندگی، افزایش مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیرواگیر و کند شدن پیشرفت در دستیابی به اهداف بهداشتی جهانی شده است.

کاهش امید به زندگی و دستاوردهای بهداشتی

بر اساس این گزارش، امید به زندگی جهانی بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ به میزان ۱.۸ سال کاهش یافته است که بزرگترین کاهش در تاریخ معاصر محسوب می‌شود و یک دهه از دستاوردهای بهداشتی را از بین برده است. همچنین، افزایش سطح اضطراب و افسردگی ناشی از همه‌گیری، امید به زندگی سالم جهانی را ۶ هفته کاهش داده است.

دکتر تدروس آدهانوم گبریسوس، مدیر کل سازمان بهداشت جهانی، در این باره گفت: «پشت هر داده‌ای، یک فرد وجود دارد – کودکی که به پنجمین سالگرد تولد خود نرسیده، مادری که در هنگام زایمان از دست داده، و زندگی‌ای که به دلیل یک بیماری قابل پیشگیری کوتاه شده است. اینها تراژدی‌های قابل اجتنابی هستند که به شکاف‌های اساسی در دسترسی، حمایت و سرمایه‌گذاری – به ویژه برای زنان و دختران – اشاره دارند.»

موانع و پیشرفت‌ها در حوزه سلامت

گزارش آمار سلامت جهانی ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که پیشرفت در جهت دستیابی به اهداف سه میلیاردی سازمان بهداشت جهانی متفاوت بوده است. در حالی که تا پایان سال ۲۰۲۴، ۱.۴ میلیارد نفر دیگر سالم‌تر زندگی می‌کردند (فراتر از هدف ۱ میلیارد نفر)، پیشرفت در زمینه افزایش پوشش خدمات ضروری سلامت و محافظت در برابر فوریت‌ها کند بوده است.

مرگ و میر مادران و کودکان نیز به اندازه کافی سریع برای رسیدن به اهداف جهانی کاهش نمی‌یابد و پیشرفت در این زمینه متوقف شده است. این کاهش سرعت در حالی رخ می‌دهد که بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۳، مرگ و میر مادران بیش از ۴۰ درصد و مرگ و میر کودکان زیر ۵ سال بیش از نصف کاهش یافته بود. با این حال، سرمایه‌گذاری ناکافی در مراقبت‌های بهداشتی اولیه، کمبود کارکنان بهداشتی ماهر و شکاف در خدماتی مانند واکسیناسیون و زایمان ایمن، اکنون کشورها را عقب نگه داشته است.

در صورت عدم اصلاح فوری مسیر، جهان در معرض خطر از دست دادن فرصت جلوگیری از ۷۰۰۰۰۰ مرگ و میر مادران و ۸ میلیون مرگ و میر کودکان زیر ۵ سال بین سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۰ قرار دارد.

افزایش مرگ و میر ناشی از بیماری‌های مزمن

مرگ و میر زودرس ناشی از بیماری‌های غیرواگیر مانند بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، دیابت و سرطان در حال افزایش است و اکنون بیشترین مرگ و میر را در بین افراد زیر ۷۰ سال در سراسر جهان تشکیل می‌دهد. به این ترتیب، جهان در حال حاضر از مسیر کاهش مرگ و میر زودرس ناشی از بیماری‌های غیرواگیر به میزان یک سوم تا سال ۲۰۳۰ خارج شده است.

چالش‌های پیش رو

گزارش سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که کمبود ۱۱.۱ میلیون کارمند بهداشتی تا سال ۲۰۳۰ همچنان یک چالش جدی است. اختلالات اخیر در کمک‌های بین‌المللی نیز پیشرفت در زمینه سلامت را به ویژه در کشورهایی که بیشترین نیازهای مراقبت‌های بهداشتی را دارند، بیشتر تهدید می‌کند.

ضرورت اقدام فوری

به منظور بازگشت به مسیر درست و دستیابی به اهداف بهداشتی جهانی، اقدام فوری و هماهنگ در سطح جهانی ضروری است. این اقدام باید شامل سرمایه‌گذاری بیشتر در مراقبت‌های بهداشتی اولیه، تقویت سیستم‌های سلامت، بهبود دسترسی به خدمات ضروری و مقابله با عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر باشد.

دکتر سمیرا اسما، معاون مدیر کل سازمان بهداشت جهانی در امور داده‌ها، تجزیه و تحلیل و ارائه خدمات برای تأثیرگذاری، تأکید کرد: «با هم، می‌توانیم به جهانی دست یابیم که در آن داده‌ها به‌موقع‌تر و دقیق‌تر باشند، برنامه‌ها به‌طور مداوم بهبود یابند و مرگ‌های زودرس نادر شوند. با سرعت، مقیاس و سرمایه‌گذاری‌های هوشمند، هر کشوری می‌تواند دستاوردهای قابل اندازه‌گیری داشته باشد.»