آیا میدانستید هوایی که تنفس میکنید میتواند به مغز شما آسیب برساند و خطر ابتلا به زوال عقل، اضطراب و افسردگی را افزایش دهد؟
نه نفر از هر ده نفر در سراسر جهان هوایی تنفس میکنند که با استانداردهای کیفیت هوای سازمان جهانی بهداشت مطابقت ندارد. آلودگی هوا سالانه جان هفت میلیون نفر را میگیرد. شهرهایی مانند لندن، بوگوتا و پکن چه اقداماتی برای تمیز نگه داشتن هوای خود انجام میدهند؟ دکتر ماریا نیرا در برنامه «علم در پنج دقیقه» توضیح میدهد:
اگر هوایی که فرزندتان تنفس میکند به مغزش آسیب برساند چه؟ اگر این خطر نامرئی آینده یادگیری، رشد و شکوفایی او را بگیرد؟ این تهدید واقعی، فوری و هماکنون در حال وقوع است. ما درباره آلودگی هوا و تأثیر آن بر مغز صحبت میکنیم و اینکه کشورها برای مقابله با آن چه میکنند؛ از لندن تا بوگوتا. مطالعات جدیدی منتشر شده که ارتباط آلودگی هوا با زوال عقل، اضطراب و افسردگی و تأثیر آن بر سلامت مغز و روان را نشان میدهند.
مصاحبه با دکتر ماریا نیرا
مجری: ماریا، لطفاً درباره تأثیر آلودگی هوا بر سلامت ما توضیح دهید.
دکتر نیرا:
بله، آلودگی هوا بزرگترین عامل زیستمحیطی تهدیدکننده سلامت ماست. هر سال، ۷ میلیون نفر به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست میدهند. این عدد بسیار وحشتناکی است. رقم دیگر این است که ۹ نفر از هر ۱۰ نفر در جهان هوایی تنفس میکنند که کیفیتش مطابق توصیههای سازمان جهانی بهداشت نیست. ذرات بسیار ریز موجود در هوای آلوده میتوانند عمیقاً وارد ریهها و حتی مغز ما شوند. اما آلودگی هوا تنها بر ریه و مغز تاثیر نمیگذارد؛ بلکه باعث سکته، بیماریهای قلبی-عروقی، آسم و حتی سرطان ریه نیز میشود.
مجری: ماریا، شما درباره ذرات ریز مانند PM2.5 و PM10 صحبت کردید، اما آلودگی فقط به این ذرات محدود نمیشود، بلکه گازهایی مثل مونوکسید کربن و اوزون هم نقش دارند. به عنوان والدین، نگرانی ما فقط سلامت ریه کودکمان نیست، بلکه رشد شناختی او هم مهم است. میتوانید در این باره، خصوصاً در ارتباط با کودکان، توضیح دهید؟
دکتر نیرا:
مثالی برایتان میزنم؛ اگر خانمی در دوران بارداری در معرض سطح بالای آلودگی هوا باشد، احتمال تولد نوزاد با وزن کم، زایمان زودرس و همچنین مشکلات رشد جنین بیشتر میشود. کودکانی که از بدو تولد در معرض آلودگی زیاد باشند، در آینده بیشتر مستعد ابتلا به آسم و مشکلات مزمن سلامتی خواهند بود. کودکان آسیبپذیرترند چرا که بدنشان در حال رشد است، ریههای کوچکی دارند که هنوز تشکیل نشده و سریعتر از بزرگسالان نفس میکشند؛ بنابراین مقدار بیشتری هوا بر حسب وزنشان وارد بدنشان میشود. بیشتر در فضای باز بازی میکنند و نمیتوانند روی میزان مواجهه خود کنترل داشته باشند. مسئولیت ماست که از آنها محافظت کنیم و سلامتشان را تضمین کنیم.
مجری: اگر ۹ نفر از ۱۰ نفر هوای آلوده تنفس میکنند، چطور میتوانیم از خودمان محافظت کنیم؟
دکتر نیرا:
اقداماتی فردی وجود دارند، مثلاً میتوانید از خیابانهای شلوغ یا مناطق پرترافیک دوری کنید، ورزش یا پیادهروی را در مکانهای خیلی آلوده انجام ندهید، و حتی در خانه توجه ویژهای به نوع سوخت مصرفی برای پختوپز داشته باشید و تا حد ممکن از سوختهای پاک استفاده کنید. البته این انتخابهای فردی همیشه در دسترس همه نیست. بنابراین مهمترین کار، تصویب قوانین و سیاستهای قوی توسط دولتها برای حفاظت از سلامت همه مردم است.
مجری: آیا نمونههایی وجود دارد که شهرها یا کشورها توانسته باشند وضعیت آلودگی هوا را به طور چشمگیر بهبود دهند؟
دکتر نیرا:
قطعاً! نمونههای موفق وجود دارند. مثلاً اتحادیه اروپا اخیراً دستورالعملی درباره کیفیت هوا تصویب کرده که کاملاً مطابق توصیه های سازمان جهانی بهداشت است و سلامت اروپاییان را به خوبی تضمین خواهد کرد. در چین هم نمونههایی داریم که ثابت کرده کاهش آلودگی با رشد اقتصادی ممکن است.
در برخی شهرها نیز نتایج چشمگیری بهدست آمده است؛ مثلاً شهردار پاریس توانسته طی بیست سال اخیر آلودگی هوا را ۵۰ درصد کاهش دهد که موجب کاهش بیماریهای مرتبط شده. این کار با محدودیت ترافیک، توسعه فضاهای سبز، و افزایش خطوط پیادهروی و دوچرخهسواری محقق شده. در لندن اجرای محدودههای بسیار کم آلاینده باعث کاهش آلودگی و بیماریهای تنفسی شده و در بوگوتا (کلمبیا) ناوگانی از اتوبوسهای تمام برقی راهاندازی شده است. این موارد تنها چند نمونهاند و باید تلاشهای بیشتری صورت گیرد. اگر همه این توصیهها و دستورالعملها اجرا شوند، آیندهای سالمتر برای همه خواهیم داشت.
مجری: ممنون ماریا. تا برنامه بعد، سالم و ایمن بمانید و علم را دنبال کنید.
