بیانیه روز جهانی تالاب‌ها
در همایش روز جهانی تالاب‌ها که پنجشنبه گذشته در شهر اهواز برگزار شد، در بیاینه‌ای بر ضرورت نقش پذیری دستگاه های دولتی و بخش خصوصی در ارتباط با تالاب ها تاکید شد.
به گزارش ایسنا، در این بیانیه آمده است: از آنجا که وضعیت تالاب‌های کشور نتیجه فعالیت‌های توسعه ناپایدار توسط دست‌اندرکاران دولتی و غیردولتی بوده است و بدیهی است موضوع احیا تالاب‌ها وظیفه یک دستگاه خاص نیست و کلیه دست‌اندرکاران بخصوص دستگاه‌های کلیدی دولتی و بخش خصوصی بایستی در این رابطه نقش بپذیرند و مسوولیت اجتماعی خود را در این زمینه به درستی ایفا نمایند.
تالاب ها کاهش دهنده بلایای طبیعی
بر اساس این گزارش، تالاب‌ها زیست بوم‌هایی هستند که خدمات و کارکردهای آنها نه تنها شامل حال جوامع بومی اطراف تالاب می‌گردد بلکه در مقیاس‌های بزرگتر حمایت کننده جوامع بشری در سطح منطقه و حتی جهانی هستند. از جمله این حمایت‌ها نقش تالاب‌ها در کاهش دادن اثرات بلایای طبیعی است که شعار سال 2017 کنوانسیون رامسر نیز به همین کارکرد تالاب‌ها اختصاص دارد.
این شعار در مناطق خشک و نیمه خشک نظیر خاورمیانه معنا و مفهوم عمیق‌تری پیدا می‌کند از آنجا که کشور ما نیز در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد، در حال حاضر تحت تاثیر تغییرات آب و هوایی و مدیریت ناپایدار منابع، از بلایایی نظیر گرمایش کره زمین و طولانی شدن خشکسالی‌ها، سیلاب‌های گل‌آلود و ویرانگر و طوفان‌های گرد و غبار رنج می‌برد. با توجه به اینکه در همه موارد فوق‌الذکر تالاب‌ها نقش تعدیل کننده و حمایت‌گر دارند ضرورت حفاظت از تالاب‌ها در مناطق خشک و نیمه خشک دو چندان می‌گردد.
این بیانیه تاکید می کند: حفاظت از تالاب‌های مناطق خشک نه تنها موجب تثبیت ریزگردها می‌گردد، بلکه با جذب سیلاب‌های فصلی و تغذیه تدریجی سفره‌های آب زیرزمینی مانع از طغیان رودخانه‌ها و سیلاب‌های گل آلود و ویرانگر می‌شود و همین کارکرد موجب تامین آب چشمه‌ها و آب‌های زیرزمینی می‌شود که کلید عبور از ماه‌های خشک و تعدیل اثرات خشکسالی است.
لازم به ذکر است؛ متاسفانه در کشور ما همه بلایای پیش گفته با شدت تمام در حال وقوع است و حمایت از تالاب‌ها کم هزینه‌ترین و پایدارترین راهکار برای تعدیل این بلایا و کاهش خسارات آن بر جوامع انسانی می‌باشد.
بنا بر این اقدام در موضوعات زیر در امر مدیریت تالاب‌ها و منابع آب و خاک سرزمین باید در اولویت‌های تصمیم‌گیران و مسوولان قرار گیرد:
1-با عنایت به اینکه سیاست‌های توسعه ناپایدار در سطح حوضه‌های آبریز در طول چند دهه گذشته اثر نامطلوبی را بر وضعیت تالاب‌ها و عدم تامین حقابه تالاب‌ها داشته است از دست‌اندرکاران و تصمیم‌گیران می‌خواهیم که این روند توسعه را به نحوی تغییر دهند که منجر به تضمین تخصیص کامل حقابه تالاب‌ها گردد.
ضمن تقدیر از اقدام وزارت نیرو برای ارتقای اولویت تخصیص آب به محیط زیست کشور و تعیین حقابه‌های زیست محیطی هر حوضه آبریز، لازم است احجام و حقابه‌ها براساس شاخصه‌های اکولوژیکی تدقیق، اصلاح و ترمیم شده و نحوه عملیاتی نمودن برنامه تخصیص تعیین و اجرا شود به ویژه برای تالاب‌های در معرض خطر تخریب و نابودی.
2- وضعیت تالاب‌های کشور نتیجه فعالیت‌های توسعه ناپایدار توسط دست‌اندرکاران دولتی و غیردولتی بوده است و بدیهی است موضوع احیا تالاب‌ها وظیفه یک دستگاه خاص نیست و کلیه دست‌اندرکاران بخصوص دستگاه‌های کلیدی دولتی و بخش خصوصی بایستی در این رابطه نقش بپذیرند و مسوولیت اجتماعی خود را در این زمینه به درستی ایفا نمایند.
3- با توجه به اینکه تالاب‌های خشک شده به عنوان یکی از منابع اصلی ریزگردها و طوفان‌های گرد و غبار با منشاء داخلی و خارجی به حساب می‌آیند (سیستان و خوزستان) ضمن به رسمیت شناختن این کارکرد تالاب‌ها لازم است همزمان با اقدامات لازم برای احیا این تالاب‌ها، نسبت به تثبیت ریزگردهای آنها نیز اقدام نمود.
4- موضوع ورود گونه‌های غیربومی به تالاب‌ها مانند ماهی تیلاپیا، آمور و.. به عنوان یکی از تهدیدات جدی به حساب می‌آیند و بایستی برای پیشگیری و مدیریت اثرات سو آنها تدابیر جدی اندیشیده شود.
5- سیاست زهکش کردن تالاب‌ها در دشت‌های کوهستانی که در مقطعی از مدیریت منابع طبیعی کشور با هدف توسعه اراضی کشاورزی صورت گرفته است. خسارات بسیاری به این تالاب‌ها وارد نموده که حاصل آن خشک شدن تالاب‌ها، افزایش سیلاب‌های گل‌آلود، کاهش ظرفیت دشت‌ها برای تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی و کاهش دبی چشمه‌ها می‌باشد. افزایش طغیان‌های رودخانه‌های کارون و کرخه در زاگرس یکی از علایم ناتوانی دشت‌های کوهستانی برای جذب بارش‌ها به دل زمین و تغذیه سفره‌ها می‌باشد. هرچه سریع‌تر باید نسبت به مسدود نمودن این زهکش‌ها اقدام و تالاب‌های دشت‌های کوهستانی کشور را مجددا احیا نمود.
6- یکی از دلایل موثر وضعیت نامناسب تالاب عدم مشارکت موثر جامع بومی و محلی و عدم به رسمیت شناخته شدن نقش آنها در مدیریت و بهره‌برداری خردمندانه از تالاب‌ها بوده است و بایستی به این توجه داشت که موضوع احیا و مدیریت تالاب‌ها بدون حمایت و مشارکت مردم بویژه جوامع بومی برای احیای تالاب‌ها امری غیرممکن خواهد بود بنابراین همگی با هم تلاش نماییم تا شرایط مناسبی برای مشارکت موثر در حفاظت و بهره‌برداری خردمندانه از این ثروت‌های طبیعی ارزشمند فراهم نماییم. در همین راستا تهیه و اجرای برنامه‌های مدیریت زیست بومی با رویکرد مشارکت کلیه ذینفعان حوضه برای کلیه تالاب‌ها تسریع گردد.
7- نکته پایانی اینکه از آنجایی که پروژه‌های انتقال آب بین حوضه‌ای در طول چند دهه گذشته از یک سو منجر به توسعه ناپایدار در مبدا و مقصد و از سوی دیگر تهدیدی برای حقابه تالاب‌ها شده است، این موضوع بایستی در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای کشور به صورت نقادانه مورد توجه قرار گیرد و از اجرای طرح‌های فاقد ارزیابی سختگیرانه محیط زیستی و بدون مجوز جلوگیری شود.
تاریخ خبر: شنبه،16بهمن ماه95، منبع: ایسنا